Son dönemlerde Türkiye genelinde uyuz vakalarındaki endişe verici artışın sebepleri üzerine İstanbul Okan
Üniversitesi Hastanesi, Dermatoloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Serpil Uysal ile konuştuk. Uyuz Hastalığının nasıl
bir hastalık olduğunu, sebeplerini ve korunmak için neler yapmamız gerektiği üzerine birçok bilgi verdi.
Uyuz nedir?
Uyuz Hastalığı geceleri şiddetlenen kaşıntı ile giden bulaşıcı paraziter bir hastalıktır. Sarkoptes Scabies isimli
parazit aslında bir akar türüdür. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu akar tanısı genellikle oluşturduğu
deri bulguları ve gece kaşınma hikâyesi ile tanı konur. Özellikle uyuz parazitini görmek istediğimizde lezyon
alanından kazıntı alınarak hazırlanan preparatın mikroskopik değerlendirmesi yapılır.
Gözle görülemediğinden tanı koymak zor!
Uyuz paraziti bulaş alanında derinin tabakaları arasında tünel kazarak yumurtlar ve yumurtadan çıkan yeni
parazitler deri seviyesine ulaşıp belirtiler ortaya çıkarır. Belirtilerin ilk ortaya çıkması genellikle ilk bulaştan
2-6 hafta içinde ortaya çıkarken tekrarlayan bulaşlar da belirtilerin ortaya çıkması çok daha kısa sürelerde
gerçekleşir. Parazit gözle görülemediği için tanı koymak zordur.
Hayvanlardan uyuz bulaşmıyor!
Yoğun kaşıntı, parazitin oluşturduğu tüneller ve vezikül perle dediğimiz inci tanesi veziküller tanı koymayı
kolaylaştırır. Kaşıntı en çok el parmak araları, bilek bölgeleri, karın çevresi kadınlarda göğüs ve erkeklerde de
daha çok genital bölgede olsa da tüm vücutta görülebilir. Özellikle bebeklerde ayakaltlarında ve vücut
direnci düşük yaşlı hastalarda da tüm vücutta şiddetli kaşıntı ve döküntü görülebilir. Temasın çok arttığı kış
aylarında ve okul hastane yatakhane gibi ortak yaşam alanlarında yayılımı hızlanır. Evcil hayvanlardan
insanlara uyuz bulaşıcılığı yoktur. Hayvan kaynaklı uyuz akarları insanda çoğalıp üreyemediğinde kosa süreli
kaşıntılar sonrası belirtiler kaybolur.
Her türlü temas bulaşa sebep oluyor!
Uyuzda bulaşıcılık kişi ile belirli bir süre teması gerektirir. Uyuz paraziti insan derisi dışında belirli bir süre
canlı kalır. Bulaşların birçoğu bu temas sonucu ortaya çıkar. Özellikle havlu, kıyafet, çarşaf gibi kişisel
eşyalarla temas bulaşı kolaylaştırır. Alışveriş esnasında denen kıyafetler de risk içermektedir.
Kendiliğinden iyileşmiyor, doktor kontrolü şart!
Uyuz hastalığında tedaviden daha çok bulaşın engellenmesi en önemli konudur. Kendiliğinden iyileşen bir
hastalık olmadığı için tedavisi gerekir. Reçeteli ilaçların yanında çay ağacı yağı, biberiye yağı, aloe vera,
karanfil yağı haftalığın belirtilerini azalmak için fayda göreceğiniz yağlardandır.
Bir böcek ilacı olan permetrin krem ve losyon formları ve sülfür içeren formlar lokal olarak kullanılan
ürünlerdir. Duş aldıktan sonra uygulayıp 12-24 saat ciltte bekletme ve günlük tekrar uygulamalarda
parazitin ve yumurtalarının öldürerek tedavi etmeye çalışır. Son zamanlarda Türkiye ‘de piyasada da
bulunan ivermektin tabletler 7-10 gün aralıklarla ağızdan alınarak tedavi sağlanmaya çalışılır. Sistemik
tedavi hekim tavsiyesi ile alınmalıdır. Karaciğer ve böbrek problemli hastalar açısından sakıncalı olabilir.
Bulaşı önlemek için 60 derecenin üzerinde kıyafetleri yıkayın!
Tedavi esnasında dikkat edilmesi ve atlanmaması gereken nokta derinize temas eden her türlü materyal
plastik bir torbaya konup ağzı sıkı bir şekilde bırakılıp 3 gün parazitin havasız kalmasını sağlamak. Ayrıca
yastık yorgan ve 60 derecenin üzerinde yıkayabileceğiniz tüm kıyafetleri yıkamaktır.
Diğer önemli bir konu ailede bir kişinin tanı alması ile belirti olmasa bile tüm ailenin tedavi uygulamasını
gerektirir. Hastalığın tam olarak iyileşmemesinin altta yatan bir sebebi de budur.
